یکی از اصلی‌ترین نقاط برتری آزمایشگاه دنا ارومیه، بهره‌مندی از طیف گسترده‌ای از تجهیزات مدرن آزمایشگاهی است. این مرکز با دارا بودن دستگاه‌های روز با دقت و سرعت پردازش بالا، نتیجه تست‌ها را بدون نیاز به ارسال به مراکز تشخیصی دیگر، با حداکثر دقت و سرعت ارائه می‌نماید.
برخی از دستگاه‌های مورد استفاده در این بخش از مجموعه دنا در ارومیه، شامل این تجهیزات است:
آشنایی با
دپارتمان هورمون شناسی، الکتروفورز و ایمونوفلورسانس دنا
«هورمون شناسی» (Hormonology)، شاخه‌ای از علم پزشکی است که به مطالعه هورمون‌ها و عملکرد آنها در بدن می‌پردازد. هورمون‌ها، مولکول‌های سیگنال‌دهی هستند که توسط غدد درون‌ریز بدن ما تولید شده و به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌شوند تا عملکردهای مختلف بدن را تنظیم کنند.
«الکتروفورز» (Electrophoresis)، روشی برای جداسازی مولکول‌ها بر اساس اندازه و بار الکتریکی آنهاست. در این روش، مولکول‌ها در یک ژل یا غشای مرطوب قرار می‌گیرند و سپس یک میدان الکتریکی به آنها اِعمال می‌شود تا مولکول‌های دارای بار الکتریکی مثبت به سمت کاتد (الکترود منفی) و مولکول‌های دارای بار الکتریکی منفی به سمت آند (الکترود مثبت) حرکت کنند. سرعت حرکت مولکول‌ها به اندازه و بار الکتریکی آنها بستگی دارد. مولکول‌های کوچکتر و دارای بار الکتریکی بیشتر سریعتر حرکت می‌کنند، در حالی که مولکول‌های بزرگتر و دارای بار الکتریکی کمتر، کُندتر حرکت می‌کنند.
هورمون‌شناسی در اواخر قرن نوزدهم با کشف اولین هورمون، انسولین، آغاز شد. در دهه‌های بعد، دانشمندان هورمون‌های بیشتری را کشف کردند و به درک عملکرد آنها در بدن پرداختند. امروزه، هورمون‌شناسی یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علم پزشکی است و آزمایش‌های هورمونی به طور گسترده در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود.
بخش هورمون شناسی در آزمایشگاه
هورمون شناسی آزمایشگاهی، شاخه‌ای از رشته‌ی هورمون شناسی است که به اندازه‌گیری میزان هورمون‌ها در خون و سایر مایعات بدن می‌پردازد. تست هورمون‌شناسی، آزمایشی است که برای اندازه‌گیری سطح هورمون در خون یا سایر مایعات بدن انجام می‌شود.
آزمایش‌های هورمونی برای شناسایی و نظارت بر درمان انواع متعددی از بیماری‌ها و اختلالات هورمونی استفاده می‌شوند و برخی از رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- آزمایش تیروئیداندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید در خون؛ هورمون‌های تیروئید متابولیسم بدن را تنظیم می‌کنند.
- آزمایش کورتیزولاندازه‌گیری میزان کورتیزول (هورمون استرس) در خون؛ کورتیزول به بدن کمک می‌کند تا به استرس‌ها واکنش نشان دهد.
- آزمایش تستوسترونسنجش مقادیر تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) در خون؛ تستوسترون به رشد و نمو اندام‌های جنسی مردانه، تولید اسپرم و میل جنسی کمک می‌کند.
- آزمایش استروژناندازه‌گیری سطح استروژن یا هورمون جنسی زنانه در خون؛ استروژن در رشد و نمو اندام‌های جنسی زنانه، چرخه قاعدگی و بارداری نقش دارد.
مراحل انجام آزمایش‌های هورمون‌شناسی
آزمایش‌های هورمون‌شناسی بسته به نوع آزمایش و تجهیزات آزمایشگاه، روند متفاوتی دارند اما برای این تست‌ها به طور کلی مراحل زیر اجرا می‌شود:
- جمع‌آوری نمونهنمونه مورد نیاز از خون یا سایر مایعات بدن بیمار گرفته می‌شود. نوع نمونه‌ای که جمع‌آوری می‌شود به نوع آزمایش بستگی دارد. به عنوان مثال، برای اکثر آزمایش‌های هورمونی، نمونه خون لازم است. با این حال برای برخی از آزمایش‌های هورمونی مانند آزمایش کورتیزول ادرار، ممکن است نمونه ادرار جمع‌آوری شود.
- آماده‌سازی نمونهاین روند بستگی به نوع آزمایش و آزمایشگاه دارد؛ برای اکثر آزمایش‌های هورمونی، نمونه سانتریفیوژ می‌شود تا پلاسما از سلول‌ها جدا شود. پلاسما سپس برای آزمایش آماده می‌شود. اما برای برخی از آزمایش‌های هورمونی، مانند آزمایش کورتیزول ادرار ممکن است نمونه ادرار بدون هیچ‌گونه آماده‌سازی برای آزمایش ارسال شود.
- انجام آزمایشنوع آزمایشی که انجام می‌شود بستگی به نوع هورمونی دارد که باید اندازه‌گیری شود. به عنوان مثال، برای اندازه‌گیری مقدار هورمون‌های تیروئید، از دستگاه‌های خودکار استفاده می‌شود ولی برای سنجش سطح برخی از هورمون‌ها مانند کورتیزول ادرار ممکن است آزمایش‌های دستی انجام گردد.
- آنالیز نتایجنهایتاً نتیجه آزمایش به پزشک و بیمار گزارش می‌شود. پزشک از نتایج این تست‌ها برای تشخیص، کنترل و درمان بیماری‌ها و اختلالات هورمونی استفاده می‌کند.
- گزارش نتیجهنهایتاً نتیجه آزمایش به پزشک و بیمار گزارش می‌شود. پزشک از نتایج این تست‌ها برای تشخیص، کنترل و درمان بیماری‌ها و اختلالات هورمونی استفاده می‌کند.
روش‌های آزمایش‌های هورمون‌شناسی
بعضی از روش‌های رایج در این بخش عبارتند از:
- روش ایمونواسی (Immunoassay) اندازه‌گیری غلظت هورمون در نمونه با استفاده از آنتی‌بادی‌های خاصی که به هورمون متصل می‌شوند. روش ایمونواسی بر اساس اتصال آنتی‌بادی‌ها به هورمون است. آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می‌شوند و به مواد بیگانه، مانند هورمون‌ها، متصل می‌شوند. برای انجام آزمایش ایمونواسی، نمونه خون یا سایر مایعات بدن با آنتی‌بادی‌های خاصی که به هورمون متصل می‌شوند مخلوط می‌شود. اگر هورمون در نمونه وجود داشته باشد، آنتی‌بادی‌ها به هورمون متصل می‌شوند و کمپپلکسی ایجاد می‌کنند. سپس کمپلکس به یک دستگاه اندازه‌گیری اضافه می‌شود و غلظت هورمون در نمونه اندازه‌گیری می‌شود.
- روش کروماتوگرافی (Chromatography) جداسازی هورمون از سایر اجزای نمونه و اندازه‌گیری غلظت هورمون. روش کروماتوگرافی بر اساس جداسازی هورمون از سایر اجزای نمونه و اندازه‌گیری غلظت هورمون است. برای انجام آزمایش کروماتوگرافی، نمونه خون یا سایر مایعات بدن از طریق ستون حاوی مواد جاذب، مانند ژل یا سیلیکا، عبور داده می‌شود. هورمون به مواد جاذب متصل می‌شود و سایر اجزای نمونه عبور می‌کنند. سپس هورمون با یک حلال مناسب از مواد جاذب جدا می‌شود و غلظت هورمون اندازه‌گیری می‌شود.
- روش طیف‌سنجی (Spectroscopy) سنجش غلظت هورمون در نمونه با اندازه‌گیری جذب یا انتشار نور توسط هورمون. روش طیف‌سنجی بر اساس اندازه‌گیری جذب یا انتشار نور توسط هورمون است. هر هورمون دارای طیف جذبی یا انتشار منحصر به فرد است. طیف جذبی یا انتشار هورمون به ساختار مولکولی هورمون بستگی دارد. برای انجام آزمایش طیف‌سنجی، نمونه خون یا سایر مایعات بدن در معرض نور با طول موج مناسب قرار می‌گیرد. هورمون نور را جذب یا منتشر می‌کند و شدت نور جذب یا منتشرشده اندازه‌گیری می‌شود. غلظت هورمون در نمونه با اندازه‌گیری شدت نور جذب یا منتشرشده تعیین می‌شود.
آزمایش‌های پرکاربرد هورمون شناسی
- آزمایش تیروئید
- آزمایش تستوسترون
- آزمایش LH
- آزمایش قند خون
- آزمایش استروژن
- آزمایش پروژسترون
- آزمایش کورتیزول
- آزمایش FSH
- آزمایش پرولاکتین
الکتروفورز
الکتروفورز یک روش جداسازی بسیار قدرتمند و یکی از مهم‌ترین روش‌های جداسازی در آزمایشگاه‌ها است.
الکتروفورز در اواخر قرن نوزدهم توسط یک دانشمند سوئدی به نام Arne Tiselius اختراع شد که از الکتروفورز برای جداسازی پروتئین‌های مختلف در خون استفاده کرد. در دهه‌های بعد، الکتروفورز برای جداسازی مولکول‌های دیگر، مانند DNA و RNA، نیز توسعه یافت. الکتروفورز برای تشخیص بیماری‌ها، شناسایی جهش‌ها و اختلالات ژنتیکی، و مطالعه بیان ژن‌ها به کار برده می‌شود.
برخی از رایج‌ترین کاربردهای الکتروفورز عبارتند از:
- جداسازی پروتئین هاجداسازی پروتئین‌ها بر اساس اندازه و بار الکتریکی آنها، و شناسایی پروتئین‌های خاص در نمونه‌ها، مانند خون یا ادرار.
- جداسازی DNA جدا کردن DNA بر اساس اندازه و بار الکتریکی آن، برای تشخیص جهش‌ها و اختلالات ژنتیکی.
- جداسازی RNA تفکیک RNA بر اساس اندازه و بار الکتریکی آن و شناسایی تغییرات در بیان ژن‌ها.
تست‌های الکتروفورز
یک تست الکتروفورز نوعی آزمایش است که برای جداسازی پروتئین‌ها، DNA، RNA یا مولکول‌های دیگر در یک نمونه استفاده شود.
برای انجام تست الکتروفورز، نمونه در یک ژل یا غشای مرطوب قرار می‌گیرد و سپس یک میدان الکتریکی به آن اِعمال می‌شود. مولکول‌ها در نمونه بر اساس اندازه و بار الکتریکی خود از هم جدا می‌شوند. پس از جداسازی، مولکول‌ها با استفاده از رنگ‌آمیزی یا سایر روش‌های آشکارسازی، شناسایی می‌شوند.
برخی از آزمایش‌های متداول الکتروفورز عبارتند از:
- الکتروفورز پروتئین سرم (SPEP)
- الکتروفورز ایزوزیم‌های لاکتات دهیدروژناز (LDH)
- الکتروفورز هموگلوبین (HgbE)
- الکتروفورز پروتئین ادرار (UPEP)
- الکتروفورز لیپوپروتئین (LPE)
- الکتروفورز DNA
روش‌های رایج آزمایش‌های الکتروفورز
روش‌های آزمایش‌های الکتروفورز بسته به نوع مولکول‌هایی که باید جدا شوند و کاربرد آزمایش، متفاوت است:
- الکتروفورز ژل پلی آکریل‌آمید (PAGE)جداسازی پروتئین‌ها و DNA بر اساس اندازه و بار الکتریکی آنها.PAGE یک روش بسیار حساس است که برای تشخیص مقادیر بسیار کم پروتئین‌ها و DNA مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- الکتروفورز ژل آگارز (AGE) تفکیک DNA بر اساس اندازه آن.AGE یک روش بسیار رایج برای جداسازی قطعات DNA قبل از توالی‌یابی DNA است.
- الکتروفورز مویرگی (CE)جدا کردن پروتئین‌ها، DNA و RNA بر اساس اندازه و بار الکتریکی آنها.CE یک روش بسیار سریع و کارآمد است که برای جداسازی مقدار زیادی از نمونه‌ها در مدت‌زمان کوتاه کاربرد دارد.
روش ایمونوفلورسانس
ایمونوفلورسانس تکنیکی است که برای شناسایی و تعیین محل آنتی‌ژن‌های خاص در بافت‌ها و سلول‌ها استفاده می‌شود. این تکنیک شامل استفاده از آنتی‌بادی‌هایی است که با یک رنگ فلورسنت برچسب‌گذاری شده‌اند. زمانی که آنتی‌بادی‌ها به آنتی‌ژن‌های هدف خود متصل می‌شوند، رنگ فلورسنت می‌تابد و آنتی‌ژن را در زیر میکروسکوپ فلورسنت قابل‌مشاهده می‌کند.
بخش ایمونوفلورسانس در آزمایشگاه
ایمونوفلورسانس یک ابزار قدرتمند است که در انواع مختلف کاربردهای آزمایشگاهی به کار گرفته می‌شود:
- پاتولوژی تشخیصیایمونوفلورسانس برای تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌ها، از جمله سرطان، بیماری‌های عفونی و بیماری‌های خودایمنی به کار برده می‌شود.
- تحقیقاتاز ایمونوفلورسانس در تحقیقات پایه و کاربردی برای مطالعه موقعیت و عملکرد پروتئین‌ها در سلول‌ها و بافت‌ها استفاده می‌شود.
- ساخت و توسعه داروهاایمونوفلورسانس برای غربالگری داروهای جدید و ارزیابی اثربخشی داروهای موجود کاربردهای فراوانی دارد.
تست‌های پرکاربرد ایمونوفلورسانس
آزمایش ایمونوفلورسانس، یک روش آزمایشگاهی است که از تکنیک ایمونوفلورسانس برای شناسایی و تعیین محل آنتی‌ژن‌ها در بافت‌ها و سلول‌ها استفاده می‌کند. این تست‌ها را می‌توان روی انواع مختلف نمونه‌ها انجام داد، از جمله خون، نمونه‌برداری از بافت و خراش از پوست یا غشاهای مخاطی.
برای انجام یک آزمایش ایمونوفلورسانس، ابتدا نمونه با تثبیت و سپس بُرش دادن به مقاطع نازک آماده می‌شود. مقاطع سپس با آنتی‌بادی‌های برچسب‌گذاری‌شده با فلورسنت اَنکوبه می‌شوند. آنتی‌بادی‌ها به آنتی‌ژن‌های هدف خود در نمونه متصل می‌شوند. پس از مرحله انکوباسیون، مقاطع شسته می‌شوند تا آنتی‌بادی‌های متصل‌نشده از بین بروند. در این مرحله، مقاطع در زیر میکروسکوپ فلورسنت بررسی می‌شوند تا فلورسانس ساطع‌شده از آنتی‌بادی‌های متصل‌شده شناسایی شود.
برخی از رایج‌ترین آزمایش‌های ایمونوفلورسانس:
- تست ایمونوفلورسانس مستقیم (DFA) تشخیص مستقیم آنتی‌ژن‌ها در نمونه‌های سلول، بافت یا ترشحات بدن؛ آزمایشی سریع و حساس برای تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های عفونی از جمله آنفولانزا، ویروس هرپس سیمپلکس و هاری.
- تست ایمونوفلورسانس غیرمستقیم (IFA) شناسایی آنتی‌بادی‌های خاص در نمونه سِرم خون؛ یک تست با دقت بسیار بالا برای شناسایی طیف گسترده‌ای از بیماری‌های عفونی، از جمله HIV، Lyme و تب مالت.
- تست ایمونوفلورسانس آنتی‌بادی کومبس مستقیم (DAT) تشخیص آنتی‌بادی‌های IgG یا C3b متصل به سطح گلبول‌های قرمز و تشخیص بیماری‌های ایزوایمیون، مانند بیماری همولیتیک جنین و نوزاد (HDN).
- تست ایمونوفلورسانس آنتی‌بادی کومبس غیرمستقیم (IAT) شناسایی آنتی‌بادی‌های IgG یا C3b متصل به سطح گلبول‌های سفید یا پلاکت‌ها؛ یک تست مهم برای تشخیص بیماری‌های خود-ایمنی از قبیل گرانولوسیتوپنی ناشی از دارو (DAN) و ترومبوسیتوپنی ناشی از دارو (DIT).
- تست ایمونوفلورسانس بافت (IIF) برای شناسایی آنتی‌ژن‌ها یا آنتی‌بادی‌ها در بافت‌های ثابت‌شده با فرمالین، و تشخیص بیماری‌های بافت همبند مانند لوپوس اریتماتوز دیسکوئید (DLE) و اسکلرودرمی.
معرفی برخی از
تجهیزات مورد استفاده در دنا در دپارتمان هورمون شناسی، الکتروفورز و ایمونوفلورسانس
Capillarys 2 Flex Piercing
الکتروفورز کاپیلاری هشت‌کاناله
محصول: کمپانی سبیا فرانسه
ظرفیت پردازش: 80 تست در ساعت
یکی از بهترین و دقیق‌ترین تجهیزات تکنیک الکتروفورزیس با دقت باورنکردنی در حد کاپیلاری یا موئینه، برای اندازه‌گیری دقیق پروتئین‌های تخصصی خون و ادرار، انواع هموگلوبین‌های تخصصی خون (از جمله هموگلوبین A1C) با سرعتی فوق‌العاده. به دلیل سرعت و دقت بالا، این دستگاه برای تشخیص هموگلوبینوپاتی‌ها و غربالگری‌های کودکان برای هموگلوبین‌های غیرنرمال و … اهمیت حیاتی دارد.
IMMULITE 2000 XPi
ایمولایت زیمنس XPi
محصول: زیمنس آلمان
ظرفیت پردازش: 200 تست در ساعت
این آنالیزور پیشرفته و مطرح، یکی از تجهیزات اساسی و پایه در بخش هورمون‌شناسی، خصوصاً برای تست‌های فوق‌تخصصی غربالگری مادر و جنین، تومورفاکتورها و دیگر آزمایش‌های حیاتی هورمونی است. قابلیت انجام بیش از 100 تست از جمله آنمی، بیماری‌های خود-ایمنی، متابولیسم استخوانی، مارکرهای قلبی، دیابت، هپاتیت، فاکتورهای سرطانی و … جزو قابلیت‌های این دستگاه است.
TOSOH AIA 360
آنالیزور AIA 360
محصول: شرکت توسو ژاپن
آنالیزور ایمنواسی سری 360 یکی دیگر از محصولات محبوب شرکت توسو در سطح جهان است که در آزمایشگاه دنای ارومیه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه با قابلیت انجام 36 تست در ساعت، در عین سرعت و دقت، دستگاهی با حجم و وزن پایین است که به‌صورت تمام‌اتوماتیک طراحی شده است و بسیاری از قابلیت‌های مدل 600II را داراست. پس از قرار دادن نمونه‌ها، سری اول نتایج در عرض 19 دقیقه آماده می‌شود.
TOSOH AIA 600II
آنالیزور AIA 600II
محصول: شرکت توسو ژاپن
این آنالیزور سریع و دقیق، برای تست‌های تخصصی و اورژانسی روزانه بخش هورمون‌شناسی در مرکز تخصصی دنا به کار گرفته می‌شود. این آنالیزور با روش فوق‌العاده دقیق ایمنواسی در کمترین زمان ممکن، انواع تست‌های هورمونی از پانل‌های مختلف از جمله تیروئید، تومور فاکتور، آنتی‌بادی‌های اختصاصی و … را می‌تواند انجام دهد. کاربری ساده و پانل‌های متفاوت و وسیع، موجب کارایی بالای این دستگاه شده است.
VIDAS PC bioMérieux
دستگاه وایداس
محصول: شرکت بیومریو فرانسه
ظرفیت پردازش: 80 تست در ساعت
دستگاه مدرن وایداس دارای تأییدیه FDA آمریکاست و قادر به انجام کلیه تست‌های هورمونی نادر از جمله تست‌های استروئیدی و تورچ و تست‌های قلبی و عفونی مانند دیگوکسین‌تروپین، پروکلسیتونین، Di-Dimer، AMH، کورتیزول، توکسین کلستریدیوم دیفیسل، آزمایش‌های تخصصی هپاتیت و … به‌صورت روزانه و اورژانسی با دقت و سرعت بالاست.
Stat Fax 4700
اورنس استات‌فکس ۴۷۰۰
محصول: کمپانی Awareness Technology آمریکا
دستگاه الایزا ریدر اورنس استات فکس سری 4700 برای خوانش انواع تیترهای الایزا و تست‌های هورمونی در آزمایشگاه دنا به کار می‌رود.
Elisa Reader MB-580
الیزا ریدر فول‌اتوماتیک MB-580
محصول: شرکت HEALES چین
تحت ویندوز
این دستگاه الایزا ریدر، دارای صفحه نمایش 8 اینچ تاچ بر روی محیط ویندوز با امکان رسم نمودار و ذخیره آن است که در آزمایشگاه دنای ارومیه برای انجام انواع آزمایش‌های الایزا و هورمونی استفاده می‌شود. از مزایای این دستگاه می‌توان به دقت بسیار بالای آن اشاره کرد.
MR-96A Microplate Reader
الایزا ریدر MR-96A
محصول: کمپانی Mindray چین
قابلیت ذخیره‌سازی 20هزار نتیجه
دستگاه الایزا ریدر مولتی‌اسکن مدل MR-96A محصول کمپانی میندرای و یکی از دستگاه‌های فوق‌دقیق در آزمایشگاه دناست که به‌عنوان یکی از تجهیزات پشتیبان به کار می‌رود.
میکروسکوپ‌های BH-2 و BX50
محصول: کمپانی المپیوس ژاپن
از این دو میکروسکوپ فوق‌العاده دقیق و کاربردی ساخت کمپانی مشهور المپیوس ژاپن، برای انجام تست‌های ایمنو فلورسانس، تشخیص تخصصی بیماری‌های روماتولوژی و ارتوپدیک و همچنین سایر آزمایش‌های حیاتی این رشته در مرکز تخصصی دنا استفاده می‌شود.
Genesys Gamma-1
آنالیزور گاما کانتر جنسیس
محصول: شرکت Laboratory Technologies آمریکا
این دستگاه که در بخش هورمون‌شناسی آزمایشگاه دنا برای سنجش انواع هورمون‌ها با استفاده از پرتوهای گاما به کار گرفته می‌شود، یکی از حساس‌ترین تجهیزات اندازه‌گیری این بخش به‌شمار می‌رود. کیت‌های مخصوص این دستگاه زیر نظر سازمان انرژی اتمی ایران تولید شده و بعد از مصرف امحا می‌گردد.
معرفی سایر
دپارتمان‌های تخصصی دنا
آزمایشگاه پاتوبیولوژی دنای ارومیه، مجموعه کاملی از تمامی بخش‌های آزمایشگاهی را داراست و بر همین اساس قادر است طیف بسیار وسیعی از آزمایش‌ها را در کوتاه‌ترین زمان و با کیفیت بالا به انجام برساند.
درباره آزمایشگاه دنا
مجموعه آزمایشگاهی تخصصی پاتوبیولوژی دنا، پیشرو در ارومیه و شمال‌غرب کشور با بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و پرسنل فنی متخصص، در فضایی آرام با دسترسی آسان.
فلسفه کاری
پس از سال‌ها فعالیت در سمت‌های گوناگون، تیم مؤسسان آزمایشگاه دنا تصمیم به تأسیس آزمایشگاهی متفاوت گرفتند که جایگاه جدیدی از خدمات تشخیصی را ارائه کند.
تیم آزمایشگاه
ما برای رسیدن به اوج، همکاران خود را به دقت و از میان بهترین کارشناسان انتخاب کرده‌ایم و معتقدیم نیروی انسانی، بزرگ‌ترین دارایی یک مجموعه تشخیصی است.