دانستنی‌های ضروری درباره
نمونه‌گیری و جمع‌آوری نمونه آزمایش
دستورالعمل‌ها و راهنمای چگونگی جمع‌آوری نمونه برای انواع آزمایش‌های پرکاربرد
راهنمای دریافت خدمات
تماس با دنا
آدرس
ارومیه، خ حسنی، ساختمان پزشکان صدر
تلفن
ساعات پذیرش
شنبه تا چهارشنبه: ۶:۳۰ صبح تا ۸:۳۰ عصر
پنج‌شنبه: ۶:۳۰ صبح تا ۷ عصر
دنا، تفاوتی بارز
آزمایشگاه پاتوبیولوژی دنا، یک مجموعه تخصصی پیشرو در ارومیه و شمال‌غرب کشور با امکان انجام دایره وسیعی از آزمایش‌ها با تجهیزات مدرن و پرسنل متخصص است.
ناشتایی پیش از آزمایش
رعایت ناشتایی استاندارد صبحگاهی برای انجام تمامی آزمایش‌های خون توصیه می‌شود. برای اندازه‌گیری قند خون و آزمایش‌های چربی خون:
- رعایت 12 ساعت ناشتایی صبحگاهی توصیه می‌گردد.
- تا قبل از ساعت 10 شب، یک شام سبک و کم‌چرب صرف نمایید.
- مسواک زدن با خمیر دندان در صبح روز ناشتایی، توصیه نمی‌شود.
- از مصرف دخانیات و نوشابه‌های الکلی در شب قبل از نمونه‌برداری خودداری کنید.
برای اندازه‌گیری قندخون صبحگاهی، رعایت 8 تا 12 ساعت (ترجیحاً 10 ساعت) ناشتایی کافی است.
توجه
اطلاعات نوشته‌شده در این صفحه، بر اساس پروتکل‌های عمومی آزمایش نوشته شده است و ممکن است بنا به وضعیت سلامتی شما، با تجویز پزشک معالج برای شما مطابقت نداشته باشد. در این صورت لازم است بر اساس دستورالعمل پزشک اقدام نمایید.
آزمایش قند خون زمان‌دار
در این روش آزمایش، پس از گرفتن نمونه قند خون ناشتا، مقدار متناسبی از پودر خالص گلوکز خوراکی را در یک لیوان آب حل کرده و ظرف مدت 5 دقیقه به آرامی بنوشید. پس از آن لازم است از انجام فعالیت‌های بدنی و فکری خودداری کنید و از خوردن و آشامیدن هرگونه خوراکی پرهیز نمایید. توصیه می‌شود در این مدت در سالن پذیرش باشید تا دقیقاً دو ساعت پس از آن، نمونه‌گیری خون انجام شود.
در این حالت می‌توانید به جای شربت قندی، صبحانه معمول خود را با خود به آزمایشگاه آورده و ظرف مدت 5 دقیقه صرف نمایید. پس از دو ساعت انتظار در آزمایشگاه و بدون خوردن و آشامیدن هرگونه خوراکی، نمونه‌گیری انجام خواهد شد.
در این حالت اگر وعده ناهار خود را رأس ساعت 12 ظهر میل می‌نمایید، نمونه‌برداری در ساعت 2 و یا 4 بعدازظهر انجام می‌شود.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (Oral GTT)
در این روش آزمایش، پس از گرفتن نمونه قند خون ناشتا، مقدار متناسبی از پودر خالص گلوکز خوراکی را در یک لیوان آب حل کرده و ظرف مدت 5 دقیقه به آرامی بنوشید.
پس از آن لازم است از انجام فعالیت‌های بدنی و فکری خودداری کنید و از خوردن و آشامیدن هرگونه خوراکی خودداری کنید. نمونه‌گیری آزمایش در فواصل زمانی 30 دقیقه، 60، 90، و یا 120 دقیقه بعد (بر اساس تجویز پزشک) انجام خواهد شد.
اندازه‌گیری هورمون پرولاکتین (Prolactin)
برای انجام این آزمایش، حداقل 24 ساعت قبل از نمونه‌برداری:
- از مصرف لبنیات خودداری کنید.
- از پوشیدن لباس‌های زیرِ تنگ، رابطه جنسی و هرگونه تحریک سینه‌ها پرهیز نمایید.
- در روز نمونه‌برداری:
- با رعایت ناشتایی استاندارد صبحگاهی مراجعه نمایید.
- نمونه‌گیری باید حداقل 2 ساعت پس از بیدار شدن از خواب باشد.
- از انجام پیاده‌روی، ورزش و همچنین فعالیت‌ها و برخورد‌های استرس‌زا در صبح روز آزمایش خودداری نمایید.
اندازه‌گیری آنتی‌ژن پروستاتیک (PSA)
برای انجام این آزمایش:
- حداقل یک هفته قبل از نمونه‌برداری نباید مورد ماساژ، معاینه یا بیوپسی پروستات قرار گرفته باشید.
- 48 ساعت قبل از نمونه‌برداری، نباید انزال یا مقاربت داشته باشید.
- از انجام ورزش‌هایی نظیر دوچرخه‌سواری، اسب‌سواری، موتورسواری و رانندگی طولانی‌مدت به‌مدت 48 ساعت قبل از نمونه‌برداری پرهیز نمایید.
در صورت مصرف داروهای آندروژنیک نظیر تستوسترون و غیره، حتماً به پزشک و آزمایشگاه اطلاع دهید.
غربالگری مرحله اول سلامت جنین (Double marker)
این آزمایش در سه‌ماهه اول بارداری و از ابتدای هفته 11، تا 13 هفته و 6 روز، قابل‌انجام است. برای انجام این آزمایش، ارائه این موارد ضروری است:
- سونوگرافی NT مربوط به 24 ساعت گذشته
- نمونه‌برداری خون با ناشتایی استاندارد صبحگاهی
- پر کردن پرسشنامه اختصاصی این آزمایش
غربالگری مرحله دوم سلامت جنین (Quadruple marker)
این آزمایش در سه‌ماهه دوم بارداری از ۱۵ هفته تا ۱۶ هفته و ۶ روز قابل‌انجام است. برای انجام این آزمایش، ارائه موارد ضروری است:
- سونوگرافی مربوط به 24 ساعت گذشته (یا ارائه سونوگرافی NT مرحله اول غربالگری)
- نمونه‌برداری خون با ناشتایی استاندارد صبحگاهی
- پر کردن پرسشنامه اختصاصی این آزمایش
اندازه‌گیری بیلی‌روبین نوزاد
انجام این تست در مجموعه آزمایشگاهی دنا به روش‌های زیر امکان‌پذیر است:
- روش مرجع این آزمایش، اندازه‌گیری کامل و دقیق مقدار بیلی‌روبین تام و بیلی‌روبین مستقیم سرم است که بنا به درخواست پزشک معالج و در صورت رضایت والدین، خون‌گیری از دست نوزاد انجام می‌شود.
- انجام آزمایش اندازه‌گیری بیلی روبین تام با استفاده از خون مویرگی پاشنه پای نوزاد تا روز هفتم، روش استاندارد محسوب می‌شود.
- همچنین بنا به درخواست پزشک، اندازه‌گیری بیلی روبین تام به روش فتومتریک مستقیم از روی پوست پیشانی و به روش غیرتهاجمی قابل‌انجام است.
اندازه‌گیری هورمون رشد (GH)
اندازه‌گیری مقدار پایه هورمون رشد با رعایت ناشتایی استاندارد صبحگاهی (10 الی 12 ساعت) انجام می‌شود.
اندازه‌گیری‌های سریال، جهت اجرای تست تحریکی یا مهاری هورمون رشد بنا به درخواست پزشک و با تجویز داروهای تحریک‌کننده یا مهارکننده ترشح این هورمون انجام می‌شود.
- ابتدا نمونه خون ناشتا برای اندازه‌گیری مقدار پایه‌ی هورمون رشد گرفته می‌شود.
- سپس دارو یا داروهای تجویزی با مقدار مشخص از طریق خوراکی به‌شما داده خواهد شد.
- در مدت 2 ساعت بعد، چند نمونه خون در فواصل مشخص از بیمار گرفته می‌شود.
- خوردن یا نوشیدن خوراکی در مدت اجرای نمونه‌برداری ممنوع است.
در این مدت بیمار بایستی تحت نظارت دقیق نمونه‌بردار و همراه بیمار باشد تا هرگونه تغییر مخاطره‌آمیز در وضعیت بالینی وی کنترل شود و در صورت لزوم، آزمایش با افزایش هوشیاری و نوشیدنی شربت قندی خاتمه یابد.
آزمایش کامل ادرار (UA) و آزمایش کشت میکروبی ادرار (UC)
- برای تحویل نمونه ادرار صبحگاهی:
- میزان نوشیدن آب و انواع نوشیدنی و غذاهای آبکی، باید مانند روزهای دیگر باشد.
- شب قبل از آن، از افراط در نوشیدن مایعات پرهیز نمایید.
- در صورت امکان، در طول شب از تخلیه مثانه خودداری نمایید.
- برای آقایان، پس از تحویل گرفتن ظرف ادرار در داخل توالت و پیش از ادرار:
- ابتدا دست‌های خود را با آب و صابون، تمیز شسته و خشک کنید.
- اجازه دهید مقداری ادرار از مجرا خارج شده و بیرون ریخته شود.
- در همان حال درب ظرف را باز کرده و تا نیمه آن از ادرار پر کنید و درب آن را سریع ببندید.
- از هرگونه تماس دست با سطح داخلی ظرف و درب آن خودداری نمایید.
- برای گرفتن نمونه ادرار در خانم‌ها:
- ابتدا دست‌های خود را با آب و صابون، تمیز شسته و خشک کنید.
- مجرای خارجی ادرار خود را با استفاده از دستمال حاوی مواد ضدعفونی‌کننده که تحویل شما داده شده است، تمیز کنید.
- یک دقیقه پس از خشک کردن، قسمت میانی ادرار خود را در ظرف نمونه‌برداری جمع‌آوری نمایید.
- از هرگونه تماس دست با سطح داخلی ظرف و درب آن خودداری نمایید.
- برای نوزادان و کودکان:
- مجرای خارجی ادرار را با استفاده از ماده دترجنت ملایم نظیر پنبه مرطوب با آب جوشیده ولرم و آغشته به شامپو بچه تمیز نمایید.
- دست‌های خود را با آب و صابون، تمیز شسته و خشک کنید.
- کیسه ادرار مناسب را با دست‌های تمیز و شسته‌شده وصل کنید.
- توصیه می‌شود حداقل 1/3 حجم کیسه که در فواصل 2 ساعت مورد معاینه قرار می‌گیرد، پر شود.
- پس از جدا کردن کیسه از بدن، درب باز آن را تا زده و آن را در داخل ظرف ادرار درب‌پیچ‌دار قرار دهید.
نمونه ادرار گرفته‌شده در داخل آزمایشگاه، نمونه‌ی قابل‌قبول است. در صورتی که امکان تحویل نمونه در آزمایشگاه را ندارید، نمونه گرفته‌شده در منزل باید تا حداکثر 40 دقیقه به آزمایشگاه تحویل داده شود.
جمع‌آوری ادرار 24 ساعته
ظرف مخصوص جمع‌آوری ادرار 24ساعته، دارای حجم 2500ml است که توسط نمونه‌بردار با زدن برچسب بر روی آن و در داخل نایلون به شما تحویل می‌گردد. برای جمع‌آوری نمونه:
- نمونه‌گیری را در روزی انجام دهید که آمادگی جمع‌آوری ادرار به‌مدت 24ساعته پشت سر هم را دارید؛ ترجیحاً یک روز تعطیل که در منزل هستید.
- پس از بیدار شدن از خواب در هر ساعتی، به دستشویی رفته و مثانه خود را کاملا تخلیه کنید و زمان تخلیه مثانه را ثبت نمایید.
- پس از این، به‌مدت دقیقا 24 ساعت، تمامی خروجی ادرار خود را در داخل ظرف تحویل‌داده‌شده، جمع‌آوری کنید و از ریختن حتی یک قطره‌ی آن در دستشویی خودداری نمایید. روز بعد و در رأس ساعت دقیق شروع نمونه‌برداری، آخرین ادرار خود را داخل ظرف تخلیه و درب آن را محکم نمایید و ظرف را حداکثر تا 2 ساعت به آزمایشگاه تحویل دهید.
- ظرف ادرار در مدت زمان جمع‌آوری، باید در مکانی مناسب به‌دور از نور مستقیم خورشید و در محیط خنک نگهداری شود.
- برای اندازه‌گیری برخی از متابولیت‌ها، در داخل ظرف مواد شیمیایی نگهدارنده به شکل پودر یا مایع اسیدی اضافه می‌شود که هنگام باز کردن درب ظرف و ریختن ادرار داخل آن، مراقب پاشش برگشتی آن باشید.
دستورالعمل نمونه‌برداری خلط (Sputum)
برای جمع‌آوری نمونه‌ی خلط:
- پس از بیدار شدن از خواب صبحگاهی، دهان و حلق خود را با یک لیوان آب معمولی یا سرم فیزیولوژی شستشو دهید.
- در فضای باز و به دور از رفت و آمد دیگران، با سرفه‌های عمیق و با تحریک قفسه سینه از جلو و پشت (توسط فرد دیگر) خلط را از عمق نای و ریه خود خارج کرده و داخل ظرف مخصوص وارد کنید.
- اگر با این روش موفق به نمونه‌برداری نشدید، لازم است با استنشاق بخار آب و قرقره کردن با سرم فیزیولوژی، خارج کردن خلط را تحریک کنید.
لطفاً توجه داشته باشید که برای انجام درست آزمایش، نباید مایعات داخل حفره دهان و ترشحات حلق را به‌جای خلط تحویل دهید.
دستورالعمل نمونه‌برداری لام مستقیم و کشت میکروبی سایر نمونه‌های بالینی
برای نمونه‌برداری استاندارد از انواع نمونه‌های بالینی، از حداقل 72 ساعت (3 روز) قبل، نباید هیچ‌گونه داروی آنتی‌بیوتیک مصرف کرده باشید و با هماهنگی قبلی برای نمونه‌برداری در آزمایشگاه حاضر شوید.
نحوه برداشت از ترشحات مجرا در مردان یا ترشحات واژینال در خانم‌ها و ترشحات چرکی حلق، گوش، چشم، بینی، زخم، آبسه، مدفوع و … برای دید مستقیم میکروسکوپی و کشت میکروبی، توسط نمونه‌بردار توضیح داده خواهد شد. نمونه‌برداری در ساعات عصر و با هماهنگی قبلی انجام می‌گیرد. برای هماهنگی، لطفاً با پذیرش آزمایشگاه دنا به‌شماره‌های ۰۴۴۳۳۲۲۴۲۸۴ و ۰۴۴۳۳۲۲۴۲۸۵ تماس بگیرید.
آزمایش کامل مدفوع (Stool)
این آزمایش برای تجسس تخم کرم‌های انگلی، کیست و تروفوزوئیت انگل‌های تک‌یاخته بیماری‌زا و نیز تشخیص حضور سلول التهابی در عفونت‌های ویروسی، باکتریایی استفاده می‌شود. همچنین با انجام این آزمایش ساده، اطلاعات اولیه در مورد نحوه هضم غذا و سوء‌جذب و ضایعات التهابی روده بزرگ و … به‌دست می‌آید.
- بهتر است از سه روز قبل از تحویل نمونه مدفوع به‌عنوان آزمایش غربالگری، از مصرف آنتی‌بیوتیک، روغن کرچک، روغن‌های معدنی، ترکیبات بیسموت، منیزیوم، داروهای ضداسهال و ... خودداری نمایید.
- نمونه‌برداری از مدفوع در هر زمان که میل به دفع وجود دارد امکان‌پذیر است ولی بهتر است تحویل نمونه به آزمایشگاه حداکثر 2 ساعت پس از نمونه‌برداری انجام شود.
- در طول زمان نگهداری ظرف حاوی نمونه، این ظرف باید در مکان خشک و خنک، و به دور از نور مستقیم خورشید قرار داشته باشد.
آزمایش خون مخفی در مدفوع (Occult blood)
این تست برای تشخیص خونریزی ناشی از اولسرپپتیک در قسمت فوقانی دستگاه گوارش، و نیز به عنوان یک آزمایش غربالگری برای تشخیص مقدماتی بدخیمی روده بزرگ تجویز می‌شود.
- حداقل 3 روز قبل از تحویل نمونه، از خوردن انواع گوشت، شلغم، ترب کوهی و تربچه، سبزیجات خام و پخته، پرتقال، موز، انگور، طالبی، گرمک، خربزه و داروهای حاوی آهن خودداری کنید.
- نمونه‌برداری از مدفوع در هر زمان که میل به دفع وجود دارد امکان‌پذیر است ولی بهتر است تحویل نمونه به آزمایشگاه حداکثر 2 ساعت پس از نمونه‌برداری انجام شود.
- در طول زمان نگهداری ظرف حاوی نمونه، این ظرف باید در مکان خشک و خنک، و به دور از نور مستقیم خورشید قرار داشته باشد.
نمونه‌برداری از ضایعات پوست و مو مشکوک به عفونت قارچی و مخمر
- محل نمونه‌برداری از ضایعات پوست و مو، توسط پزشک معالج مشخص می‌شود.
- محل این ضایعات را حداقل به‌مدت 72 ساعت (3 روز) مورد شستشو و استحمام قرار ندهید.
- به‌مدت 72 ساعت از استعمال هرگونه داروهای موضعی (پماد، کرم، لوسیون) روی این ضایعات بپرهیزید.
نمونه‌برداری در ساعات عصر و با هماهنگی قبلی امکان‌پذیر است. برای هماهنگی، لطفاً با پذیرش آزمایشگاه دنا به‌شماره‌های ۰۴۴۳۳۲۲۴۲۸۴ و ۰۴۴۳۳۲۲۴۲۸۵ تماس بگیرید.
آزمایش اسپرم (Semen Analysis)
- پیش از انجام نمونه‌گیری، به‌مدت 5-3 روز از هرگونه انزال یا نزدیکی خودداری کنید.
- بهتر است نمونه‌برداری در داخل دستشویی آزمایشگاه انجام شود.
- حجم کامل انزال از اولین قطره تا آخرین قطره مایه منی باقیمانده در مجرا را در ظرف مخصوص تحویل‌داده‌شده تخلیه نمایید. درب ظرف را محکم کنید و در جایگاه ویژه در قسمت دستشویی قرار دهید و به متصدی نمونه‌برداری اطلاع دهید.
- در صورت عدم‌امکان نمونه‌برداری در آزمایشگاه، نمونه با شرایط خاص از منزل قابل انتقال به آزمایشگاه است که چگونگی آن توسط نمونه‌بردار توضیح داده خواهد شد.
- تحویل نمونه اسپرم در هرگونه ظرف به‌غیر از ظرف تحویل‌داده‌شده توسط آزمایشگاه دنا موجب دخالت در نتیجه آزمایش می‌شود و به همین دلیل غیرقابل‌قبول است.
- همچنین نمونه‌ی گرفته‌شده در داخل کاندوم، برای این آزمایش قابل‌قبول نیست.
آزمایش توبرکولین (P.P.D) یا مانتوکس
تزریق آنتی ژن P.P.D به شکل داخل‌جلدی و برای تشخیص مقدماتی بیماری سل انجام می‌شود. برای نمونه‌برداری:
- محل تزریق، پوست قسمت داخلی ساعد است. این محل توسط نمونه‌بردار نشانه‌دار خواهد شد و تاریخ آن ثبت می‌گردد. پس از انجام تزریق، اکیداً از خاراندن و تحریک آن خودداری کنید.
- از هرگونه شستشو و استحمام به‌مدت 48 ساعت بپرهیزید.
- لازم است رأس 48 ساعت پس از تزریق، برای خواندن و بررسی واکنش جلدی (قرمزی و سفتی) به آزمایشگاه مراجعه فرمایید.
نمونه‌برداری از ضایعات جلدی مشکوک به عفونت گال / جرب (Scabies)
تشخیص آلودگی پوستی به مایت سارکوتپس scabies، فقط با نمونه‌برداری نسبتاً عمیق از ضایعات جلدی ماکوپاپولر که در شب یا شب‌های قبل به‌شدت توسط بیمار خارانده شده است، انجام می‌شود.
- نمونه‌برداری بایستی قبل از تجویز داروهای موضعی درمان این انگل پوستی باشد.
- برای این آزمایش، پرهیز از تماس با آب لازم نیست.
- نمونه‌برداری با هماهنگی قبلی انجام می‌شود.
برداشت نمونه جهت Scotch tape test
آزمایش مدفوع برای تشخیص آلودگی به انگل کرمک (انتروبیوس ورمیکولاریس) در برخی از موارد پاسخگو نیست. در این موارد از این روش نمونه‌برداری تشخیصی استفاده می‌شود. برای نمونه‌برداری:
- یک تکه چسب اسکاچ شفاف مرغوب به طول 4 سانتی‌متر را بریده و آن را پس از بیدار شدن کودک، و قبل از رفتن به دستشویی به‌شکل عمودی به ناحیه مقعد بچسبانید به‌نحوی که مقعد در وسط آن قرار گیرد.
- بعد از چند ثانیه، چسب را از یک طرف سریعاً جدا کرده و روی یک لام شیشه‌ای آزمایشگاهی که نمونه‌بردار تحویل داده است، بچسبانید.
- نمونه‌ی گرفته‌شده را داخل کاور پلاستیکی مخصوص قرار داده و تا حداکثر 2 ساعت به آزمایشگاه تحویل دهید.
آزمایش تنفسی تشخیص عفونت فعال با باکتری هلیکوباکترپیلوری (UBT)
این روش تشخیصی غیرتهاجمی و مورد تأیید FDA قابل استفاده در کلیه اشخاص حتی کودکان و خانم‌های باردار است. برای نمونه‌برداری:
- از 5 روز قبل از نمونه‌برداری، از مصرف هرگونه آنتی‌بیوتیک و یا داروهای معده خودداری کنید.
- در روز نمونه‌برداری، با ناشتایی استاندارد صبحگاهی به آزمایشگاه مراجعه نمایید. پس از خوردن داروی نشان‌دار، هوای بازدمی شما در داخل یک بالن کوچک جمع‌آوری خواهد شد.