آشنایی با
آزمایش کورتیزول (Cortisol)
این آزمایش، سطح کورتیزول را در خون، ادرار و بزاق اندازه‌گیری می‌کند. کورتیزول هورمونی است که تقریباً بر همه‌ی بافت‌ها و اندام‌های بدن تأثیر می‌گذارد. این هورمون در موارد زیر به بدن کمک می‌کند:
- پاسخ به استرس (کورتیزول گاهی هورمون استرس نیز نامیده می‌شود)
- کاهش التهاب
- تنظیم قند‌خون و متابولیسم (چگونگی استفاده بدن از غذا به عنوان انرژی)
- کنترل فشار خون
کورتیزول توسط غدد آدرنال که دو غده کوچک در بالای کلیه‌ها هستند، تولید می‌شود. غده‌ی هیپوفیز در مغز هورمونی تولید می‌کند که مقدار تولید کورتیزول توسط آدرنال را مشخص می‌کند. اگر سطح کورتیزول خیلی زیاد یا خیلی کم باشد، به معنی وجود اختلالی در غدد فوق کلیه، مشکل در غده‌ی هیپوفیز یا وجود توموری است که کورتیزول اضافی تولید می‌کند. با مصرف بیشازحد از یک داروی خاص به مدت طولانی مثل پردنیزون (Prednisone) ممکن است سطح کورتیزول بالا برود؛ و کاهش سطح آن زمانی اتفاق می‌افتد که مصرف دارو را به‌طور ناگهانی متوقف کنید. بدون درمان، سطوح غیرطبیعی از کورتیزول می‌تواند خطرناک باشد.
اطلاعات کاربردی درباره
آزمایش کورتیزول
- نوع نمونه قابل اندازه‌گیری:نمونه خون
- شرایط پیش از آزمایش:این آزمایش نیاز به ناشتایی یا محدودیت غذایی خاصی ندارد. نمونه‌گیری در صبح و بعد از خواب شبانه و به‌دور از هرگونه استرس و فشار جسمی و روانی باید انجام شود.
- اسامی دیگر آزمایش: Cortisol, Hydrocortisone, Compound F
آزمایش کورتیزول چه کاربردی دارد؟
این آزمایش برای کمک به تشخیص بیماری‌هایی که باعث افزایش یا کاهش بیشازحد کورتیزول می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شرایط بیماری‌هایی است که بر غدد فوق کلیه تأثیر می‌گذارند:
- سندروم کوشینگ (Cushing`s syndrome)، زمانی ایجاد می‌شود که بدن کورتیزول زیادی برای مدت طولانی تولید کند.
- بیماری آدیسون (Addison disease)، بیماری است که در آن غده‌ی آدرنال آسیب دیده و نمی‌تواند کورتیزول کافی تولید کند.
- نارسایی ثانویه آدرنال، بیماری است که در آن غدد آدرنال (فوق کلیه) به دلیل عدم عملکرد صحیح غده‌ی هیپوفیز، کورتیزول کافی تولید نمی‌کنند.
آزمایش کورتیزول همچنین برای نظارت بر نحوه‌ی درمان این بیماری‌ها نیز به‌کار می‌رود.
چه کسانی باید آزمایش کورتیزول را انجام دهند؟
درصورت داشتن علائم بیماری‌هایی که با سطح کورتیزول در ارتباط هستند، انجام این آزمایش توصیه می‌شود.
علائم سندروم کوشینگ (کورتیزول بیشازحد) عبارتند از:
- افزایش وزن
- دست‌ها و پاهای لاغر
- صورت گرد
- افزایش چربی در اطراف گردن، بین تیغه‌های شانه‌ها
علائم رایج بیماری آدیسون و نارسایی ثانویه آدرنال (کورتیزول ناکافی) شامل موارد زیر است:
- خستگی طولانی مدت
- ضعف عضلانی
- کاهش اشتها
- به راحتی کبود شدن
- رگه‌های بنفش رنگ وسیع روی شکم، سینه‌ها و زیر بازوها
- ضعف عضلانی
- کاهش وزن
- درد شکم
انجام آزمایش کورتیزول در ارومیه
آزمایشگاه پاتوبیولوژی دنا ارومیه، یک مرکز مجهز آزمایشگاهی در فضایی آرام واقع در خیابان حسنی ارومیه است که با دارا بودن آخرین دستگاه‌های روز دنیا، قادر به انجام این آزمایش در اسرع وقت است.
پذیرش آزمایشگاه دنا با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۲۲۴۲۸۴ و ۰۴۴۳۳۲۲۴۲۸۵ در ساعات کاری این مجموعه آماده دریافت تماس‌های شماست.
این آزمایش چگونه انجام می‌شود؟
برای آزمایش کورتیزول اغلب از نمونه خونی که در آزمایشگاه گرفته شده، استفاده می‌شود. اما آزمایش می‌تواند بر روی نمونه‌ی ادرار یا بزاقی که در خانه جمع‌آوری شده نیز انجام گیرد. به‌طور معمول، سطح کورتیزول در طول روز متغیر است، بنابراین پزشک ممکن است از چند نوع آزمایش برای اطلاع از سطح کورتیزول در بدن استفاده کند.
برای آزمایش خون کورتیزول، کارشناس آزمایشگاه، با استفاده از یک سرنگ از رگ بازو نمونه‌گیری می‌کند. پس از تزریق سوزن به درون رگ مقداری خون جمع‌آوری شده درون لوله‌های آزمایش یا ویال (vial) ریخته می‌شود. هنگام ورود یا خروج سوزن از بدن ممکن است کمی احساس سوزش داشته باشید که در کمتر از پنج دقیقه برطرف می‌شود. در ادامه، نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا مورد بررسی قرار بگیرد. نمونه خون معمولاً دوبار در طول روز تهیه می‌شود؛ یک‌بار هنگام صبح که مقدار کورتیزول در بالاترین سطح خود است و یک‌بار هم حدوداً ساعت ۴ بعدازظهر.
در آزمایش‌های خون خطر بسیار کمی وجود دارد. ممکن است مقداری درد یا سوزش در محل ورود و خروج سوزن احساس کنید که به سرعت برطرف می‌شوند.
برای آزمایش ادرار کورتیزول، کارشناس آزمایشگاه از شما می‌خواهد تا در طول ۲۴ ساعت ادرار خود را جمع‌آوری کنید. این آزمایش، آزمایش ادرار ۲۴ ساعته نام دارد. برای این کار یک ظرف مخصوص و دستورالعمل برای نحوه‌ی جمع‌آوری و نگهداری نمونه به شما داده می‌شود. کارشناس به شما خواهد گفت جمع‌آوری نمونه را از چه زمانی آغاز کنید.
در شرایط خاصی، آزمایش ادرار برای کورتیزول از روی یک نمونه که هنگام صبح تهیه شده‌است، انجام می‌شود.
آزمایش بزاق کورتیزول، معمولاً در خانه و با یک کیت برای جمع‌آوری نمونه بزاق انجام می‌شود. کارشناس آزمایشگاه به شما خواهد گفت که چه زمانی برای تهیه نمونه مناسب است. نمونه‌گیری معمولا هنگام شب، قبل از خوابیدن انجام می‌شود. مراحل آن به‌صورت زیر است:
- ۳۰ دقیقه قبل از آزمایش، چیزی نخورید، ننوشید و از مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان خودداری کنید.
- لوله‌ای که حاوی سواب است را باز کرده و بدون این که به دست‌هایتان برخورد داشته باشد، آن را وارد دهان خود کنید.
- سواب را در دهان بغلتانید یا به مدت دو دقیقه در زیر زبان خود نگه‌دارید تا با بزاق خیسانده شود.
- سواب را بدون این‌که با دست‌هایتان تماس داشته باشد، به درون لوله برگردانید.
- تاریخی که در آن نمونه را تهیه کرده‌اید بر روی برچسب نوشته و به لوله بچسبانید.
- نمونه‌ی بزاق خود را به آزمایشگاه تحویل دهید.
آمادگی برای آزمایش کورتیزول به نوع آزمایش بستگی دارد.
استرس می‌تواند کورتیزول را افزایش دهد، بنابراین، قبل از انجام آزمایش استراحت کنید. قبل از آزمایش بزاق ممکن است لازم باشد تا مصرف برخی از داروها را متوقف کنید. با پزشک درمورد دارو‌هایی که مصرف می‌کنید، صحبت کنید. بدون مشورت با پزشک مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید.
نتایج آزمایش کورتیزول به چه معناست؟
آزمایش کورتیزول به تنهایی نمی‌تواند علت غیرطبیعی بودن سطح کورتیزول را تشخیص دهد. اگر سطح کورتیزول نرمال نباشد، باید برای یافتن دلیل قطعی آن، آزمایش‌های بیشتری باید انجام شود.
سطح بالای کورتیزول می‌تواند نشان‌دهنده سندروم کوشینگ باشد، که ناشی از:
- مصرف مقدار زیادی از برخی داروهای استروئیدی به مدت طولانی، جهت درمان بیماری‌هایی مثل آسم، روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و لوروس است.
- وجود تومور در غده‌ی هیپوفیز یا سایر بخش‌های بدن که هورمون‌های زیادی جهت تحریک غدد آدرنال، برای تولید کورتیزول سنتز می‌کنند.
- تومور در غدد آدرنال (فوق کلیه) که کورتیزول زیادی تولید می‌کند.
سطح پایین کورتیزول به معنی بیماری آدیسون یا نارسایی ثانویه آدرنال است:
علت رایج بیماری آدیسون، آسیب به غدد آدرنال تحت شرایط زیر است:
- بیماری خودایمنی
- عفونت‌های خاص، مثل توبرکلوزیس (Tuberculosis) و ایدز (HIV)
دلایل رایج نارسایی ثانویه آدرنال شامل موارد زیر است:
- بیماری خودایمنی
- مشکل در غده‌ی هیپوفیز
- آسیب مغزی پس از سانحه
رایج‌ترین علت سطوح پایین کورتیزول، قطع ناگهانی مصرف داروهای استروئیدی پس از مصرف طولانی مدت آن‌ها است.
نتیجه‌ی غیرطبیعی آزمایش کورتیزول همیشه به معنی شرایط پزشکی خاصی نیست که به درمان احتیاج داشته باشد. سطح کورتیزول می‌تواند توسط عوامل زیر تحت‌تأثیر قرار بگیرد:
- استرس
- بارداری
- ورزش
- بیماری جدی
- دمای گرم و سرد
- بیماری‌های تیروئیدی خاص
- چاقی
- برخی داروها مثل قرص‌های ضد بارداری
آزمایش کورتیزول یکی از آزمایش‌هایی است ممکن است برای کمک به تشخیص هایپرپالازی مادرزادی آدرنال (CAH) استفاده شود. در این اختلال، غدد آدرنال کورتیزول کافی تولید نمی‌کنند.
خدماتی متمایز در
مجموعه دنا ارومیه
آزمایشگاه دنا در خیابان حسنی ارومیه واقع شده است و دارای محیطی آرام، بهداشتی و مدرن است. با توجه به ترافیک این منطقه و برای رفاه حال عزیزان مراجعه‌کننده، دارای پارکینگ رایگان طرف قرارداد است.
همچنین می‌توانید بدون نیاز به مراجعه حضوری به آزمایشگاه، از خدمات نمونه‌گیری در منزل و محل کار استفاده کنید تا همکاران ما در اسرع وقت و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی اعزام شوند.
انجام این تست و کلیه تست‌های روتین و تخصصی خود و عزیزان‌تان را با خیالی آسوده به مرکز تخصصی دنا ارومیه واگذار کنید.
درخواست آزمایش
واحد نمونه‌گیری دنا به‌صورت مستقر در آزمایشگاه و یا با اعزام به منزل و محل کار شما، آماده اخذ نمونه است.
بیمه‌های همکار
آزمایشگاه دنا برای انجام آزمایش طرف قرارداد با کلیه بیمه‌های پایه و تعداد بسیاری از بیمه‌های تکمیلی است.
جوابدهی آنلاین
دریافت نتیجه آزمایش نیازمند مراجعه به آزمایشگاه نیست و از بخش جوابدهی سایت دنا در دسترس است.
تماس با دنا
همکاران ما با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۲۲۴۲۸۴ و ۰۴۴۳۳۲۲۴۲۸۵ آماده پاسخ به سؤالات شما هستند.
توجه
این مطلب صرفاً برای آشنایی شما با کلیات این آزمایش نوشته شده است و به‌هیچ‌وجه نباید به‌عنوان جایگزین تشخیص پزشک و یا برای خود-درمانی مورد استفاده قرار گیرد. برای تفسیر نتایج تست و انتخاب روش درمانی، لازم است به پزشک مراجعه نمایید.
این مطلب صرفاً برای آشنایی شما با کلیات این آزمایش نوشته شده است و به‌هیچ‌وجه نباید به‌عنوان جایگزین تشخیص پزشک و یا برای خود-درمانی مورد استفاده قرار گیرد. برای تفسیر نتایج تست و انتخاب روش درمانی، لازم است به پزشک مراجعه نمایید.